Μία εξέγερση στο Εμπειρίκειο Αναμορφωτήριο Θηλέων το Δεκέμβριο του 1977
Μία Κυριακή του Δεκεμβρίου του 1977, οι έγκλειστες του Εμπειρίκειου αναμορφωτήριου θηλέων εξεγείρονται. Στον δρόμο για την κυριακάτικη λειτουργεία στην εκκλησία διαφεύγουν, ανεβαίνουν σε παραπλήσιες ταράτσες, μάντρες, φωνάζουν συνθήματα και αργότερα συλλαμβάνονται. Έξι από αυτές, θεωρούμενες ως ‘πρωταίτιες’, προφυλακίζονται στον Κορυδαλλό, αναμένοντας να δικαστούν για ‘υποκίνηση σε στάση’.
Άρθρο που δημοσιεύεται το Φεβρουάριο του 1978 στο περιοδικό ‘Για την Απελευθέρωση των Γυναικών’ με τίτλο ‘Παραμορφωτήρια’ είναι αφιερωμένο στην εξέγερση.
Το κείμενο του άρθρου συνοδεύεται από φωτογραφίες τριών πραγματικών καρτελών εγκλεισμένων κοριτσιών του Εμπειρίκειου αναμορφωτήριου θηλέων. Περιλαμβάνονται στην έκδοση σε χειρόγραφη μορφή, όπως αρχικά είχαν καταχωρηθεί από τους διαχειριστές του σωφρονιστικού ιδρύματος.
..στους νέους πού γιά κακή τους τύχη, κοντά στ’ άλλα, γεννήθηκαν γυναίκες, όπου ή προγαμιαία σχέση λέγεται πορνεία κι ή παραμικρή ανυπακοή στίς εντολές ή στίς αίμομικτικές διαθέσεις του πατέρα θεωρείται ανταρσία κι ενοχή. Όπου “ηθική” γιά τή γυναίκα σημαίνει “καθαρότητα” τοϋ κορμιοϋ της.
Αρκεί ένα χαρτί άπό την αστυνομία, μιά αίτηση τών γονιών της ή τών συγγενών γιά νά κλειστούν ot νέοι αυτοί στ’ άναμορφωτήρια, επειδή θεωρούνται “‘Ηθικός Κίνδυνος” γιά τήν κοινωνία, (ποιος είν ‘αυτός πού νει τό δικαίωμα νά τό κρίνει;).
Το κείμενο του άρθρου δεν αναφέρεται με άμεσο τρόπο στις τρεις καρτέλες των κρατουμένων κοριτσιών. Δεν περιλαμβάνεται ούτε κάποια αναφορά στο πώς ανακτήθηκαν από τις τρεις συγγραφείς του άρθρου (οι οποίες υπογράφουν ως Κλάρα – Λία – Φαίδρα) και στο γιατί αποφάσισαν να τις δημοσιεύσουν.
Οι τρεις καρτέλες προηγούνται χρονικά και του άρθρου και της εξέγερσης στο Εμπειρίκειο αναμορφωτήριο θηλέων. Αποτελούν αρχειακά τεκμήρια τριών φυλακίσεων τριών ανήλικων κοριτσιών τα έτη 1964 και 1965. Ο καταγεγραμμένος λόγος της εισαγωγής τους στο αναμορφωτήριο, όπως αναφέρεται στις καρτέλες, ήταν η «Ηθική Παρεκτροπή».
Η αφηγηματική στρατηγική της ενσωμάτωσης αυτών των τριών αρχειακών τεκμηρίων στιο άρθρο του περιοδικού προκαλέι ένα συν-αισθηματικό πλεόνασμα. Οι συγγραφείς του άρθρου υιοθετούν αυτό που η Kate Eichhorn έχει ονομάσει ‘βρώμικες αρχειακές μεθόδους‘.
Για την Απελευθέρωση των Γυναικών
Το περιοδικό “Για την Απελευθέρωση των Γυναικών” εκδιδόταν από την ομάδα «Κίνηση για την Απελευθέρωση των Γυναικών», η οποία θεωρείται ως η πρώτη συλλογικότητα που συγκροτήθηκε στο πλαίσιο του Αυτόνομου Γυναικείου Κινήματος που αναδύθηκε στα μεταδικτατορικά χρόνια στην Ελλάδα.
Η συλλoγικότητα ήταν ενεργή από το 1975 έως το 1979.
Εκδόθηκαν συνολικά 4 τεύχη του περιοδικού.
Το άρθρο ‘Παραμορφωτήρια’ προχωρά σε μία ανάλυση όπου τα αναμορφωτήρια θηλέων τοποθεντούνται σε ένα συνεχές με άλλους θεσμούς κοινωνικού σωφρονισμού, ‘όπως είναι ο γάμος, η οικογένεια , το σχολείο’.
Kλείνει με μια έκκληση προς τις φεμινιστικές οργανώσεις για να κινητοποιηθούν για την κατάργηση όλων των σωφρονιστικών ιδρυμάτων για κορίτσια και όλων των παρόμοιων ‘ σωφρωνιστηρίων’ και ‘φυλακών’ και με ένα μήνυμα αλληλεγγύης στα έξι κορίτσια που βρίσκονταν σε αναμονή δίκης.
Στα επόμενα τρία τεύχη του περιοδικού ‘Για την Απελευθέρωση των Γυναικών’ που εκδόθηκαν δεν βρέθηκαν άλλα σχετικά δημοσιεύματα με αυτή την εξέγερση, ούτε άλλες πληροφορίες για την εξέλιξη της δικαστικής υπόθεσης των κρατούμενων κοριτσιών που βρίσκονταν στις φυλακές Κορυδαλλού.
38 χρόνια αργότερα, το άρθρο “Παραμορφωτήρια’ επανεκδόθηκε από το περιοδικό της φεμινιστικής συλλογικότητας mιγάδα (Τεύχος 12 / Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 2015). Στη νέα έκδοση, το αρχικό κείμενο του 1978 έχει ψηφιοποιηθεί. Η ομάδα του περιοδικού mιγάδα έχει προσθέσει μία εισαγωγή που προσπαθεί να πλαισιώσει το αρχικό δημοσίευμα με μία σύντομη ανάλυση της θεσμικής λειτουργίας των αναμορφωτηρίων θηλέων.
Στο νέο άρθρο έχουν ενσωματωθεί και δύο από τις αρχικές τρεις καρτέλες των κρατουμένων του Εμπειρίκιου αναμορφωτήριου θηλέων σε ψηφιακή μορφή.
Αυτή η θραυσματική αφήγηση εμπνέεται από ένα αδημοσίευτο κείμενο που έχει γράψει η Νέλλη Καμπούρη με αφορμή την επίσκεψης της Άντζελα Ντέιβις στην Ελλάδα, για την ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά τον Δεκέμβριο του 2017. Το κείμενο γράφτηκε στο πλαίσιο στο πλαίσιο του κοινοτικού μαθήματος για τους ‘φεμινισμούς της κατάργησης’ που πραγματοποιήθηκε στο Φεμινιστικό Αυτόνομο Κέντρο έρευνας το φθινόπωρο του 2022 στην Αθήνα,
Η Καμπούρη (μέλος της ερευνητικής ομάδας του GESTURE) αναστοχάζεται γύρω από την ένταση ανάμεσα στην υποδοχή και το περιεχόμενο της ομιλίας της Ντέιβις, (σε μία εκδήλωση με μεγάλη προσέλευση και δημοσιότητα), και τις τρέχουσες στρατηγικές πολλών φεμινιστικών οργανώσεων στην Ελλάδα. Αυτές φαίνεται συχνά να στρέφονται σε εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις, κινητοποιούμενες κυρίως γύρω από δικαστικές διαμάχες για βίαια εγκλήματα που συνδέονται με το φύλο, ζητώντας τη μεταρρύθμιση της αστυνομίας και του δικαστικού συστήματος, την αυστηροποίηση της ποινικής διαδικασίας, την σκληρότερη μεταχείριση των δραστών, και μερικές φορές ενστερνιζόμενες και πρακτικές αυτοδικίας.
Ο όρος ‘σωφρονιστικός φεμινισμός’ προσπαθεί να περιγράφει τη στροφή του φεμινισμού προς το σωφρονιστικό κράτος ως μηχανισμό επιβολής φεμινιστικών στόχων. Η ανάγνωση των λόγων και πρακτικών των ελληνικών φεμινισμών της Μεταπολίτευσης στο πλαίσιο μίας σωφρονιστικής λογικής καταπολέμησης της έμφυλης βίας είναι προβληματική. Η έρευνά μας σε αρχειακό υλικό της δεκαετίας του 1970 και 1980 που συνδέεται με τις φεμινιστικές κινητοποιήσεις κατά της βίας και των βιασμών στο ελληνικό πλαίσιο προσπαθεί να αναδείξει όψεις του που προβληματοποιούν αυτή την αντίληψη.
Για τις ατομικές καρτέλες των εγκλεισμένων κοριτσιών του Εμπειρίκειου αναμορφωτήριου θηλέων.
Το Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Θηλέων ξεκίνησε να λειτουργεί σε κτίριο της οδού Παναγή Κυριακού και Έλενας Βενιζέλου στους Αμπελόκηπους. Κατά τη δεκαετία του 1970 μεταστεγάστηκε για λίγα χρόνια στην Πεύκη (οδός Πίνδου 4) πριν μεταφερθεί στο παλιό νοσοκομείο κρατουμένων στην περιοχή του Παπάγου στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Το Αναμορφωτήριο Θηλέων έκλεισε οριστικά το 1997.
Αρχείο ADM162.01 - Ιδρύματος Αγωγής Ανηλίκων Θηλέων
Το αρχείο περιέχει τους ατομικούς φακέλους (1836-1997) των θηλέων τροφίμων του Ιδρύματος Αγωγής Ανηλίκων και ποικίλα βιβλία (μητρώου, ημερησίων διαταγών, μεταβολών, επισκεπτών, ποινών, φαρμάκων, αρτοτροφοδοσίας, ιματισμού κ.α.) των ετών 1919-1991 (κυρίως 1970-1991) που αφορούν στις τρόφιμες κατά τα έτη λειτουργίας του Ιδρύματος.