Είδος: Φυσική μορφή (κυρίως έντυπο υλικό, αλλά και κάποια αντικείμενα, καλλιτεχνικά έργα και οπτικοακουστικό υλικό σε αναλογική μορφή).
Τμήμα του Ιστορικού Αρχείου έχει ψηφιοποιηθεί και είναι μερικώς αναζητήσιμο και μέσω του δημόσιου καταλόγου της βιβλιοθήκης της ΓΓΙΦ.
Ιστοσελίδα: Δημόσιος Κατάλογος Ιστορικού Αρχείου – Μηχανή αναζήτησης (O.P.A.C)
και http://62.103.24.240/media/ – Το ψηφιοποιημένο υλικό.
Βασικές πληροφορίες
Το ιστορικό αρχείο της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο της θεσμικής λειτουργίας του βασικού δημόσιου φορέα που έχει ιδρυθεί για αυτό το σκοπό. Παρόλα αυτά, το Ιστορικό Αρχείο δεν έχει έως τώρα την αντίστοιχη θεσμική αναγνώριση, υποστήριξη και χρηματοδότηση από το ελληνικό κράτος.
Με βάση την επίσημη περιγραφή του, το Ιστορικό Αρχείο:
«Περιλαμβάνει παλαιά, σπάνια και πολύτιμα ντοκουμέντα καθώς και εικαστικό υλικό, τα οποία καταγράφουν τη γένεση αλλά και την εξέλιξη των αγώνων του γυναικείου κινήματος. Σήμερα αποτελείται από περίπου 10.000 καταγεγραμμένα τεκμήρια, παλαιά βιβλία, χειρόγραφα, φυλλάδια γυναικείων ομάδων & οργανώσεων, προκηρύξεις, καταγγελίες, φωτογραφίες, προσκλήσεις σε εκδηλώσεις, ομιλίες, συγκεντρώσεις, διαμαρτυρίες & συνέδρια, οπτικοακουστικό υλικό (κασέτες ήχου και εικόνας), επιστολές, αυτοκόλλητα, κονκάρδες, πλακάτ, ατζέντες, ημερολόγια, αφίσες, προφορικές μαρτυρίες σημαντικών Ελληνίδων που δραστηριοποιήθηκαν στην εθνική αντίσταση, στο γυναικείο κίνημα και έχουν πολιτική και κοινωνική δράση».
Το Ιστορικό Αρχείο της Βιβλιοθήκης Θεμάτων Ισότητας και Φύλου ξεκίνησε επίσημα την λειτουργία του το 2007. Κομμάτι του αρχειακού υλικού είχε ξεκινήσει να συλλέγεται από τις τότε βιβλιοθηκονόμους από την αρχή της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης (το 1984) και μεταφέρθηκε στο αρχείο.
Ως φυσική υπόσταση, το μεγαλύτερο μέρος του Ιστορικού Αρχείου είναι συγκεντρωμένο σε ένα ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο στον χώρο της Βιβλιοθήκης Θεμάτων Ισότητας (το οποίο ονομάζεται ‘Αρχειοστάσιο’).
Τα ‘παλιά και σπάνια’ βιβλία και περιοδικά του αρχείου βρίσκονται εκτός του Αρχειοστασίου σε ένα ειδικό, γυάλινο προστατευμένο ράφι.
Στον χώρο εκδηλώσεων της Βιβλιοθήκης, λειτουργεί ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος έκθεσης του Ιστορικού Αρχείου.
Μεθοδολογικές παρατηρήσεις
Το Ιστορικό Αρχείο είναι οργανωμένο και ταξινομημένο με αυστηρό επιστημονικό τρόπο ακολουθώντας τα κύρια αρχειονομικά πρότυπα που απαιτείται να υιοθετηθούν από έναν θεσμικό δημόσιο φορέα που αναλαμβάνει μία τέτοια αρμοδιότητα.
Ο κατάλογος του αρχειακού υλικού ταξινομείται στις παρακάτω 16 κατηγορίες αρχείων και συλλογών:
– Αρχείο εκδόσεων ΓΓΙΦ και Συμβουλίου Ισότητας των Φύλων.
– Αρχείο διάφορων Ελληνικών φορέων.
– Αρχείο εκδόσεων γυναικείων συνεταιρισμών.
– Αρχείο εκδόσεων Ελληνικών φορέων.
– Αρχείο εκδόσεων Κέντρου ερευνών θεμάτων ισότητας (ΚΕΘΙ).
– Αρχείο εκδόσεων ξένων φορέων και οργάνων.
– Αρχείο Ελένης Παμπούκη.
– Συλλογή αντικειμένων / έργων τέχνης.
– Συλλογή Γαλάτειας Σακκά.
– Συλλογή διάφορων σπάνιων τεκμηρίων.
– Συλλογή ΕΠΕΑΕΚ.
– Συλλογή αφισών.
– Συλλογή Φωτεινής Στεργιοπούλου.
– Συλλογή πολυμέσων.
– Συλλογή παλαιών και σπάνιων βιβλίων.
– Συλλογή παλαιών και σπάνιων περιοδικών και εφημερίδων.
Από τις σχετικές αναλυτικές περιγραφές για τα περιεχόμενα αυτών 16 αυτών αρχείων και συλλογών φαίνεται ότι το Ιστορικό Αρχείο ως φορέας συλλογής και διατήρησης αρχειακών τεκμηρίων είναι πιο προσανατολισμένο σε αρχειακό υλικό που σχετίζεται με τους θεσμικούς κρατικούς φορείς που εμπλέκονται με την ισότητα των φύλων (ΓΓΙΦ, Συμβούλιο για την ισότητα των Φύλων, ΚΕΘΙ) αλλά και σε προσωπικά ή συλλογικά αρχεία που διατηρούσαν/ού γυναίκες ακτιβίστριες/συμμετέχουσες στα γυναικεία κινήματα της Μεταπολίτευσης.[1]
Το αρχείο και η έμφυλη βία
Η ψηφιακή αναζήτηση στον δημόσιο κατάλογο του ιστορικού αρχείου γίνεται και μέσω θεματικών κατηγοριών.
Μία από τις θεματικές κατηγορίες που έχουν επιλεγεί από τις δημιουργούς του Ιστορικού Αρχείου είναι η ‘έμφυλη βία / gender-based violence’, με την οποία συσχετίζονται 338 καταχωρήσεις – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτές οι 338 ανταποκρίνονται πλήρως σε όλα τα σχετικά τεκμήρια που έχουν συγκεντρωθεί στο αρχείο.[2] Μεγάλος αριθμός -μπορεί και η πλειοψηφία- αυτών των τεκμηρίων αφορά αποκόμματα άρθρων ελληνικών εφημερίδων ποικίλου ενδιαφέροντος, ενώ ελάχιστες, για παράδειγμα, είναι οι καταχωρίσεις που σχετίζονται με τις κινητοποιήσεις ενάντια στη βία και τους βιασμούς του γυναικείου κινήματος στη δεκαετία του 1980.
Η συνολικότερη αποτίμηση της συσχέτισης του αρχειακού υλικού που περιλαμβάνεται στο Ιστορικό Αρχείο με το ζήτημα της έμφυλης βίας είναι, όμως, μία αρκετά πιο περίπλοκη διαδικασία. Η θεματική αναζήτηση μέσω του Δημοσίου Καταλόγου δεν μπορεί να υποστηρίξει με ακρίβεια μία τέτοια προσπάθεια. Πολλά από τα αρχειακά τεκμηρία και το αρχειακό υλικό του Ιστορικού Αρχείο δεν εμφανίζονται στι λ΄θστα αποτελεσμάτων αυτής της θεματικής αναζήτησης.
Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της έρευνάς μας συμβουλευτήκαμε και χρησιμοποιήσαμε μεγάλο αριθμό τευχών και άρθρων από τα λεγόμενα φεμινιστικά περιοδικά της Μεταπολίτευσης, τα οποία φυλλάσονται στο Ιστορικό Αρχείο και έχουν ψηφιοποιηθεί για αυτό το σκοπό. Η αποτύπωση των αναδυόμενων φεμινιστικών λόγων σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα, όπως η έμφυλη, ενδοοικογενειακή βία και ο βιασμός και η ανάδειξη των φεμινιστικών κινητοποιήσεων και διεκδικήσεων κατά την διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και 1980 σε περιοδικά όπως η ‘Σκούπα’, η ‘Δίνη’, η ‘Κατίνα’, η ‘Λάβρυς’, το ‘Για την Απελευθέρωση των Γυναικών’ αποτελούν ένα πολύ σημαντικό σώμα υλικού για την διερεύνηση της κοινωνική παραγωγή της γνώσης για το φύλο και την έμφυλη βία στον ακαδημαϊκό και κινηματικό χώρο στην Ελλάδα.
– – – – – –
[1] Βλέπε για ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα με ποσοτικές αναφορές: Το ‘Αρχείο εκδόσεων ξένων φορέων και οργανώσεων’ περιέχει μόνο 98 καταχωρήσεις με βάση την αναζήτηση στον δημόσιο κατάλογο (OPAC), ενώ το αρχείο της Ελένης Παμπούκη περιέχει 1.301. Η Ελένη Παμπούκη ήταν η δημιουργός της «Σελάνα», του πρώτου βιβλιοπωλείου για γυναικεία θέματα στην Ελλάδα και το μεγαλύτερο τμήμα του αρχείου της της δωρίστηκε στο Ιστορικό Αρχείο το 2012.
[2] Βλ. το: σύνδεσμο της σχετικής αναζήτησης στον Δημόσιο Κατάλογo.
Εικόνες
Βιβλιοθήκη Θεμάτων Ισότητας και Φύλου, Αρχειοστάσιο, 2024