Συγγραφέας
Μακρυγιάννη Βασιλική
Τίτλος
Αστικός χώρος και χειραφετικές πρακτικές: μετακινούμενοι πληθυσμοί στο κέντρο της Αθήνας την περίοδο 2010-2019
Πανεπιστήμιο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Πολυτεχνική. Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Τομέας Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης
Έτος
2023
Σύνδεσμος
http://hdl.handle.net/10442/hedi/53891
Περίληψη (Συγγραφέα)
Η διατριβή αποτελεί μια επιστημονική διαδρομή διερεύνησης χώρων αντίστασης και χειραφέτησης που προέκυψαν από την παρουσία των μετακινούμενων πληθυσμών στο αθηναϊκό κέντρο κατά την περίοδο 2010-2019. Μέσα από επιτόπια και βιβλιογραφική έρευνα, με γνώμονα τη σχεσιακή αντίληψη του χώρου, μια διαθεματική προσέγγιση και κινούμενη σε διαφορετικές χωρικές κλίμακες, η έρευνα αναζήτησε: α. τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις δυναμικές αυτών των χώρων, β. τους τρόπους με τους οποίους ο αρχιτεκτονικός αστικός χώρος της πόλης επιδρά στις πρακτικές των μετακινούμενων γ. τους τρόπους με τους οποίους αναδιαμορφώνεται ο χαρακτήρας και η εικόνα της σύγχρονης Αθήνας από την παρουσία των μετακινούμενων και δ. τη σχέση (μετα)κίνησης και χειραφέτησης σε καιρούς κρίσης. Επιστημολογικά η διατριβή χρησιμοποίησε σύγχρονες θεωρήσεις από τις σπουδές για τη μετανάστευση, την αστική κοινωνιολογία και την αστική γεωγραφία, τις σπουδές για το φύλο, τις σπουδές για την επιστήμη και την τεχνολογία και το αναδυόμενο πεδίο των ψηφιακών γεωγραφιών με βάση τις οποίες προσλαμβάνει τους μετακινούμενους πληθυσμούς ως φορείς εμπρόθετης δράσης, τον αστικό χώρο ως παράγωγο υλικοτήτων, σχέσεων και βιωμάτων και την ψηφιακή τεχνολογία ως μια κοινωνικοτεχνική διαδικασία διαμορφωμένη από υλικά και άυλα μέρη. Παράλληλα, συμπεριέλαβε την παράμετρο του χρόνου ως ειδοποιό στοιχείο του χώρου δείχνοντας πώς παρελθοντικές εμπειρίες, μνήμες και προσδοκίες συνθέτουν ενεργά το σύγχρονο αστικό τοπίο. Μεθοδολογικά, η έρευνα άντλησε από πολλαπλές πηγές δεδομένων για να διασφαλίσει την εγκυρότητα της ανάλυσης: ημιδομημένες συνεντεύξεις, επιτόπια παρατήρηση, εκθέσεις, υλικό από τον ημερήσιο τύπο, και ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα από τον ψηφιακό χώρο. Μελετήθηκαν διαφορετικές πτυχές του χώρου σε ένα φάσμα που εκτείνεται από τα σώματα των μετακινούμενων και τον αστικό χώρο μέχρι τα διεθνικά τοπία και τον ψηφιακό χώρο. Αρχικά η διατριβή διερευνά χωρικές πρακτικές εκτός της Αθήνας καθώς και παρελθοντικές εμπειρίες των μετακινούμενων αναζητώντας συνδέσεις με μακρινές, χωρικά και χρονικά, πρακτικές. Παράλληλα, εντοπίζονται χώροι, συστήματα, σχέσεις εξουσίας και περιφράξεις εντός της πόλης αναζητώντας τη διαλεκτική σχέση μεταξύ χώρων επιβολής εξουσιαστικών πρακτικών και τόπων χειραφέτησης. Στη συνέχεια η διατριβή εστιάζει στο κέντρο της Αθήνας και παρουσιάζει χώρους δημόσιους, κοινωνικούς προσωπικούς (εφήμερους τόπους κατοίκησης) και ψηφιακούς χώρους που προέκυψαν από πρακτικές των μετακινούμενων. Η έρευνα έδωσε ιδιαίτερη σημασία σε χώρους που προέκυψαν από πρακτικές ομάδων γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Μεταξύ άλλων, η διατριβή συμβάλει στην έρευνα για τον αστικό χώρο την οποία διευρύνει με εργαλεία των σπουδών για το φύλο και τη σεξουαλικότητα και στο αναδυόμενο κομμάτι των ψηφιακών γεωγραφιών καθώς μελετά χειραφετικές χρήσεις της τεχνολογίας που αναδεικνύουν μη τεχνοφοβικές προσλήψεις των νέων ψηφιακών τεχνολογιών. Η έρευνα αναδεικνύει α. χωρικές πρακτικές που αμφισβητούν την «αυτονόητη» πόλη και διαρρηγνύουν την ηγεμονική «κοινή λογική» για τον αστικό χώρο και την Αθήνα, β. τη μάχη για την κεντρικότητα στον αστικό χώρο, γ. ανορθόδοξες πρακτικές κατοίκησης στην πόλη και δ. χώρους φροντίδας και ενδυνάμωσης που αμφισβητούν την ηγεμονική αρρενωπότητα στον αστικό χώρο. Επιπλέον από την έρευνα προκύπτουν ψηφιακοί τόποι φροντίδας και αντιπληροφόρησης που συγκροτούν τον ψηφιακό χώρο των μετακινούμενων από όπου και αναδεικνύεται η σύνδεση του ψηφιακού χώρου με τον αστικό χώρο και προτείνεται ο όρος Κινούμενα Σάιμποργκς για εκείνες εκείνους και εκείνα που ενσωματώνουν την τεχνολογία στις πρακτικές μετακίνησης. Παράλληλα τονίζεται η σπουδαιότητα των φαντασιακών χώρων τόσο για τη διεξαγωγή του ταξιδιού όσο και για τη συγκρότηση του αθηναϊκού αστικού χώρου.
Λέξεις-Κλειδιά (Συγγραφέα)
Αστικός χώρος, Μετανάστευση, Αθήνα, Ψηφιακός χώρος, Φεμινιστική τεχνοεπιστήμη
Επιβλέπουσες/οντες
Κωτσάκης Δημήτριος,
Αθανασίου Ευαγγελία,
Χατζηπροκοπίου Παναγιώτης-Αρίωνας
Ετικέτες
φεμινιστικές συλλογικότητες, σπουδές φύλου, Λεσβιακό κίνημα – Ομοφυλοφιλικό κίνημα, ορατότητα, ΛΟΑΤΚΙ
Επιστημονικό Πεδίο
Αρχιτεκτονική
Παρατηρήσεις
Βιβλιογραφική Αναφορά
Μακρυγιάννη, Β. (2023). Αστικός χώρος και χειραφετικές πρακτικές: μετακινούμενοι πληθυσμοί στο κέντρο της Αθήνας την περίοδο 2010-2019. (Διδακτορική διατριβή). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).