Είδος: Φυσική μορφή (κυρίως έντυπο υλικό, αλλά και αντικείμενα, καλλιτεχνικά έργα και οπτικοακουστικό υλικό σε αναλογική μορφή).
Τμήμα του αρχείου γυναικών ‘Δελφύς’ ψηφιοποιήθηκε και καταλογογραφήθηκε από το Πρόγραμμα Σπουδών Φύλου του Παντείου Πανεπιστημίου την περίοδο 2003-8.[1] Άλλες μεμονωμένες ψηφιοποιήσεις αρχειακών τεκμηρίων του ‘Δελφύς’ έχουν πραγματοποιηθεί και στο πλαίσιο της δημιουργίας άλλων φεμινιστικών αρχείων όπως το ‘This is not a Feminist Project’ και η έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής για τον φεμινισμό στην Μεταπολίτευση.
Βασικές πληροφορίες
Το αρχείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1983 στον χώρο του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών στην Αθήνα από την ομάδα του. Συνέχισε να αναπτύσσεται μέχρι σήμερα ως αυτόνομο εγχείρημα μετά το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου το 1990.
Με βάση την σύντομη περιγραφή του αρχείου από τις δημιουργούς του:[2]
‘Οι συλλογές του καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούν στην ιστορία των γυναικών και του γυναικείου κινήματος, και στα ζητήματα φύλου και διαφυλικών σχέσεων. Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε τεκμήρια του Αυτόνομου Γυναικείου Χώρου, καθώς και των γυναικείων οργανώσεων της μεταδικτατορικής περιόδου. Διαθέτει επίσης ένα μικρό αλλά ενδιαφέρον σύνολο από έντυπα παλαιοτέρων εποχών, ενώ βιβλιογραφικά στοχεύει να καλύπτει, κατά το δυνατόν, όλες τις ιστορικές περιόδους και τις γεωγραφικές περιοχές.
Το γραπτό υλικό είναι ελληνόφωνο αλλά και ξενόφωνο (κυρίως αγγλόφωνο) και συγκροτείται σε συλλογές από:
-αποκόμματα τύπου, ταξινομημένα σε θεματικές κατηγορίες και υποκατηγορίες (το μέχρι σήμερα επεξεργασμένο υλικό προέρχεται κυρίως από την περίοδο 1974-1990).
-έντυπα φεμινιστικά, γυναικείων οργανώσεων και ομάδων, πολιτικών και κοινωνικών οργανώσεων και ομάδων, επιστημονικών χώρων, καθώς και γενικής ύλης.
-βιβλία, φακέλους συνεδρίων κ.α.
-αφίσες, πανό, πλακάτ κ.ά.
Τις ενότητες αυτές συμπληρώνουν μικρές συλλογές οπτικοακουστικού υλικού, χρηστικών και διακοσμητικών αντικειμένων κ.ά.’
Μεθοδολογικές παρατηρήσεις
Η δημιουργία του αρχείου Δελφύς συνδέεται με την δράση του αυτόνομου γυναικείου κινήματος της Μεταπολίτευσης. Έχει συγκροτηθεί με μία κινηματική προσέγγιση της δημιουργίας ενός εναλλακτικού αρχείου από τα κάτω που θα αντιπαρατεθεί με τις αποσιωπήσεις, τους αποκλεισμούς, και την περιθωριοποίηση της ιστορίας του ελληνικού φεμινισμού από τις υπάρχουσες θεσμικές αρχειακές, αλλά και θα αναδείξει και θα διασώσει την ίδια την ιστορία του αυτόνομου γυναικείου κινήματος.
Ο χώρος που φιλοξενείται σήμερα το αρχείο στην Αθήνα έχει αυτά τα χαρακτηριστικά: της προσπάθειας δημιουργίας μίας συλλογικής παραγωγής φεμινιστικών αρχειοθετήσεων. Η επισκέπτρια μπορεί να περιηγηθεί το αρχείο ελεύθερα, μπορεί να χρησιμοποιήσει το χώρο του αρχείου με όποιο τρόπο της φανεί χρήσιμο και τις γίνεται σαφές με ξεκάθαρο τρόπο ότι είναι σημαντική η εθελοντική της προσφορά και για τον εμπλουτισμού του αρχειακού υλικού και για την εν εξελίξει επεξεργασία του υπάρχοντας υλικού που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα.
Το Δελφύς μοιάζει να έχει αναπτυχθεί σαν ένα αρχείο που αντανακλά το πώς προσλαμβάνουν τα μέλη της συντονιστικής ομάδας ένα εναλλακτικό φεμινιστικό αρχείο, χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν μεταξύ τους και χωρίς οι απόψεις τους να έχουν παραμείνει σταθερές μέσα στα 50 χρόνια λειτουργίας του. Επιπλέον, το Δελφύς ως ένα σύνολο αρχειακού υλικού αντανακλά κυρίως τα δυναμικά ενδιαφέροντα και την μεταβαλλόμενη ενασχόληση της συντονιστικής ομάδας του με τον φεμινισμό σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο (αλλά και σε μικρότερο βαθμό, αυτά του μεγάλου αριθμού εθελοντριών που εργάστηκαν για αυτό και ατόμων που δώρισαν συλλογές και άλλα τεκμήρια).[3]
Το αρχείο και η έμφυλη βία
Η έλλειψη κάποιου συγκεντρωτικού καταλόγου ή βάσης δεδομένων του αρχείου Δελφύς δεν επιτρέπει μία συνολική εκτίμηση για αυτό το ζήτημα.
Το Δελφύς συνδέεται άμεσα με τη δράση του αυτόνομου γυναικείου κινήματος της Μεταπολίτευσης και συγκεντρώνει σχετικό αρχειακό υλικό με αναφορές και στις κινητοποιήσεις ενάντια στη βία και τους βιασμούς από την εποχή αυτή.
Σε μία ερευνητική επίσκεψη που κάναμε στο αρχείο Δελφύς αναζητήσαμε αρχειακό υλικό που συνδέεται με τις φεμινιστικές πορείες ενάντια στη βία και τους βιασμούς το 1981 και 1982. Το υλικό που βρέθηκε θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο των θραυσματικού αρχείου του προγράμματος Gesture .
– – – – –
[1] Βλ. το https://www.gender.panteion.gr/gr/delfis_arxeio.php
[2] Βλ. το https://ekgynaekos.weebly.com/deltaepsilonlambdaphi973sigmaf.html
[3] Στο αρχείο Ιστόρημα περιλαμβάνονται δύο προφορικές αφηγήσεις της Άννας Μιχοπούλου και της Άννας Μαρκουλιδάκη, των δύο συντονιστριών του αρχείου Δελφύς, οι οποίες εστιάζουν αρκετά στην δημιουργία του, στην λειτουργία του στον χώρο του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών και στην μεταβατική περίοδο μετά το κλείσιμό του. Βλ τα https://archive.istorima.org/interviews/EL-12856 και https://archive.istorima.org/interviews/EL-11705
Εικόνες
Φωτογραφία από το χώρο του Αρχείου Δελφύς, Αθήνα 2024